Dil

Goşulmalar, olaryň görnüşleri

Dil

Goşulmalar ýerine ýetirýän hyzmaty taýyndan aşakdaky toparlara bölünýärler: Söz ýasaýjy goşulmalar. Şekil ýasaýjy goşulmalar. Söz üýtgediji goşulmalar. Söz ýasaýjy goşulmalar goşulan sözünden täze manyly söz ýasaýarlar: söz+lük, el+lik, mal+dar, suw+çy, dur+alga, ädik+çi. Şekil ýasaýjy goşulmalar sözüň asyl manysyna nähilidir bir öwüşgin berýärler. Bu ýasaýjy goşulmalar atlarda, sypatlarda, hallarda, işliklerde bolýar: oglan+jyk, gyz+jagaz; ag+ymtyl, ag+rak; ir+rak, […]

Goşulmalar, olaryň görnüşleri Giňişleýin oka »

Söz we goşulmalar barada düşünje

Dil

Türkmen dilinde many aňladýan ýa-da özbaşdak many aňlatmaýan, köplenç, bellibir sesleriň ýygyndysyna söz diýilýär. Meselem: çörek, suw, dag, oba, Watan… Türkmen dilinde sözleriň soňuna goşulýan, ol sözlerden täze manyly söz ýasaýan ýa-da sözüň manysyna öwüşgin berýän, sözlemde sözleri biri-birine baglanyşdyrýan, özbaşdak ulanylmaýan böleklere goşulmalar diýilýär. Meselem: göz-le-g, al-maly, oba-myz-da… Çeşme: Türkmenistanyň Bilim ministrligi tarapyndan tassyklanan, 6-njy

Söz we goşulmalar barada düşünje Giňişleýin oka »

Morfologiýa näme?

Dil

Morfologiýa grammatikanyň sözleriň morfema gurluşyny we söz toparlarynyň aýratynlyklaryny öwredýän bölümi hökmünde Grammatikanyň bir bölümi bolan morfologiýada söz toparlary olaryň biriniň beýlekisinden aýratynlygy, özboluşlylygy, söz ýasalyş usullary, söz ýasaýjy, şekil ýasaýjy, söz üýtgediji goşulmalar we olaryň hyzmaty öwrenilýär. Mysal üçin, söz toparlaryndan biri bolan atlar – zatlaryň, düşünjeleriň, wakalaryň, hadysalaryň we ş.m. atlaryny bildirip, degişlilik

Morfologiýa näme? Giňişleýin oka »

Çaga birden köp dilde gürlemegi öwretmegiň tärleri

Dil

Ynsan heniz çagalyk müçesindekä daşary ýurt dillerini aňsatlyk bilen öwrenip biler. Olary isle öýde, mekdepde, isle jemgyýetiň içinde öwrenip bolar. Iki dilde gürlemek ukyby edil beýleki başarnyklar ýaly köp üstünde işlenilip kämilleşmelidir. Bolmasa, onuň ýitip gitmek ähtimallygy ikuçsuzdyr. Perzendiňize birden köp dili öwretmegiň köpsanly usuly bardyr. Siz: Siz iki dili başdan-aýak gürlemelisiňiz. Köp çaga iki

Çaga birden köp dilde gürlemegi öwretmegiň tärleri Giňişleýin oka »

Her bir türkmeniň ýatdan bilmeli bäş sany goşgusy

Dil, Edebiýat

Birnäçe gün mundan ozal internet ulgamyndaky hasaplarymyz arkaly «Siziň pikiriňizçe, her bir türkmeniň ýatdan bilmeli bäş sany goşgusy haýsylar?» diýip sowal beripdik. Gelen jogaplaryň arasyndan diňe bäş sanysyny saýlaman, biz olaryň hemmesini size ýetirmegi makul bildik. Pikirlerini ýazyp ugradan ildeşlerimize köp sagbolsun aýdýarys! Türkmenistanyň Döwlet senasy Magtymguly Pyragynyň goşgulary Magtymguly Pyragy, «Döke başlady» Magtymguly Pyragy,

Her bir türkmeniň ýatdan bilmeli bäş sany goşgusy Giňişleýin oka »

Fonetik we leksik derňewler

Dil

Fonetik derňew türkmen dilindäki sesleriň her biriniň aýratynlykda häsiýetlendirilmegini talap edýär. Sözüň düzümindäki çekimli we çekimsiz sesleriň hemmesini ýeke-ýekeden derňemek doly fonetik derňewdir. Sözüň düzümindäki çekimli sesleri aýratyn, çekimsiz sesleri-de aýratyn derňemek doly däl fonetik derňewdir. Mysal üçin, oglanlaryň sözüni doly fonetik derňew edýäris. Ilki bellemeli zat, söz dört bogundan durýar, olardan üçüsi ýapyk bogun,

Fonetik we leksik derňewler Giňişleýin oka »

Lingwistik sözlükler

Dil

Leksikografiýa dil biliminiň sözlükleri öwrenýän bölümidir. Düşündirişli sözlük, iki dilli terjime sözlükleri, orfografik sözlük, orfoepik sözlük, ylmyň dürli ugurlarynda ulanylýan adalga (terminologik) sözlügi, gadymy sözleriň (nusgawy edebiýatyň) sözlügi, toponimik sözlük, frazeologik sözlük – bularyň ählisi lingwistik sözlüklerdir. Ýüz – adamyň ýüzi (at). Ýüz – 100 (san). Ýüz – suwda ýüz (işlik). Ýüz – janly soýlanda

Lingwistik sözlükler Giňişleýin oka »

Sözlükler bilen amaly iş

Dil

Türkmen diliniň sözlük düzümindäki sözleri, olaryň göni we göçme manylaryny, adalgalary, durnukly söz düzümlerini bir ýere jemleýän we olary elipbiý tertibinde düzgüne salýan esere sözlük diýilýär. Sözlükler dürli ugurlara we maksatlara gönükdirilen görnüşlerde bolýarlar. Mysal üçin: düşündirişli sözlük, terjime sözlükleri, ylmyň dürli ugurlaryna degişli adalga sözlükleri, belli kärde, hünärde ulanylýan sözleriň sözlügi, dürs ýazuw sözlügi,

Sözlükler bilen amaly iş Giňişleýin oka »

Tekst. Tekstiň meýilnamasy.

Dil

Many-mazmun hem-de grammatik taýdan bir-biri bilen baglanyşýan sözlemleriň toplumyna tekst diýilýär. Tekst sözleýşiň ýazuwa geçirilen bölegidir. Her bir tekst bellibir waka, bellibir zat hakynda gürrüň berýär. Tekstde näme hakda gürrüň gitse, şol hem tekstiň temasy bolýar. Tekstiň göwrümi uly bolup hem, kiçi bolup hem biler. Tekstdäki abzaslaryň manysy biri-biri bilen ýakyn baglanyşykly bolýar. Käbir tekstlerde

Tekst. Tekstiň meýilnamasy. Giňişleýin oka »

Sözüň bir manylylyk hem-de köp manylylyk we göçme manylylyk häsiýeti

Dil

Sözler bir we köp manyly bolup biler. Meselem: ýandak diýsek, onuň bir manysy bar. Ýandak meýdanda ösýän dermanlyk häsiýeti bolan ösümlik. Sözüň ilkinji we esasy aňladýan manysy onuň asyl manysy bolýar. Emma gulak sözi öz asyl manysyndan, ýagny adamlaryň, haýwanlaryň guşlaryň eşidiş organlaryndan başga-da, örän köp manyda ulanylýar. Mysal üçin: gazanyň gulagy, piliň gulagy, dutaryň

Sözüň bir manylylyk hem-de köp manylylyk we göçme manylylyk häsiýeti Giňişleýin oka »

Scroll to Top