Fizika

Fizik-matematik alym Ishak Nýutonyň eden işleri

Fizika, Matematika

Ishak Nýuton mehanikanyň we astronomiýanyň nazary esasyny döreden, bütindünýä dartylma kanunyny açan, differensial we integral hasaplamany (G. Leýbnis bilen bir hatarda) işläp düzen, zerkal teleskopy oýlap tapan iňlis fizigi we matematigidir. Ol optikadan möhüm eksperimental synag işleriň hem awtorydyr. I. Nýuton fermeriň maşgalasynda dogulýar. I. Nýutonyň kakasy onuň dünýä inmeginiň öňüsyrasy aradan çykýar. 12 ýaşynda […]

Fizik-matematik alym Ishak Nýutonyň eden işleri Giňişleýin oka »

Tomas Edison we üstünlik ugrundaky göreşi

Fizika, Kämillik

Kiçi ýaşlaryndaka Tomas Edisonyň üşügi pesräk eken. Şonuň üçin ol okuwdan hem çetleşdirilýär. Ýörite mugallymdan goşmaça sapak almaly bolýar. Aslynda ugurtapyjy we bilesigeliji çaga bolupdyr. Entek çagaka özüni fizika we himiýa kitaplaryna berýär. Öýüň ýerzeminini barlaghana öwürýär. Himiki barlaglar geçirýär. Mors elipbiýini ulanyp, telegraf enjamyny oýlap tapýar. Şol barmana-da agyr ýarawsyzlyk tapynyp, gulaklary agyr eşidip

Tomas Edison we üstünlik ugrundaky göreşi Giňişleýin oka »

Nýutonyň ikinji kanunyna degişli meseleleri çözmegiň algoritmi

Fizika

Nýutonyň 2-nji kanunyna degişli meseleleri çözmegiň algoritmi: 1) Meseläniň gysgaça şertini ýazmaly. 2) Çyzgy çyzmaly. Çyzgyda şu aşakdakylary görkezmeli: meselä degişli ähli jisimleri; olaryň hersine täsir edýän güýçleriň hemmesini (bellik: güýçleriň ugrukdyrylan taraplaryny dogry görkeziň); her bir jisimiň tizlenmesini (bellik: tizlenmeleriň ugrukdyrylan tarapyny dogry görkeziň); meseläniň şertine görä özüňize amatly bolan koordinata oklaryny. 3) Jisimleriň

Nýutonyň ikinji kanunyna degişli meseleleri çözmegiň algoritmi Giňişleýin oka »

Tebigy we fiziki hadysalar

Fizika

Biziň daş-töweregimizi gurşap alan dünýä dürli tebigy hadysalardan doludyr. Günüň dogmagy, ýaşmagy, Yeriň öz okunyň daşynda aýlanmagy, Aýyň, ýyldyzlaryň görünmegi, olaryň hereket etmegi, bulutlaryň emele gelmegi, ýagşyň we garyň ýagmagy, ýyldyrymyň çakmagy, gögüň gürlemegi, howanyň gyzmagy-sowamagy, suwuň doňmagy, buzuň eremegi, ýeliň bolmagy we beýlekiler tebigatda bolýan hadysalardyr. Bularyň hemmesi tebigy hadysalardyr. Fizikada mehaniki, ýylylyk, ses,

Tebigy we fiziki hadysalar Giňişleýin oka »

Fizika we tehnika

Fizika

XX asyryň ikinji ýarymyna ylmy-tehniki rewolýusiýa eýýamy diýilýär. Bu eýýam üçin ylmyň, tehnikanyň çalt ösmegi hem-de ol ösüşiň senagatda we adamyň durmuşynda giňden ornaşdyrylmagy mahsusdyr. Fizika tehnikanyň esasydyr. Bu bolsa dürli tehniki gurluşlaryň fizikada açylan we öwrenilen tebigat hadysalaryna we kanunlaryna esaslanýandygyny aňladýar diýildigidir. Awtomobilleri, traktorlary, teplowozlary, tanklary, derýa we deňiz gämilerini herekete getirýän içinden

Fizika we tehnika Giňişleýin oka »

Albert Eýnşteýn we onuň üstünligi

Fizika, Kämillik

1879-njy ýylda nemes ýewreý maşgalasynda dünýä inen Albert Eýnşteýn çagalyk ýyllarynda geplemekde kynçylyk çekipdir. Bu kynçylyk bilen bir hatarda okuwda hem kän bir keýpiçag bolmandyr. Mekdebine we dostlaryna öwrenişibilmändir. Geň soraglar sorar eken. Mugallymlary geň soraglary soraýan Eýnşteýn bilen gaty ysnyşybilmändirler. Maşgalasynyň işleri ugruna bolman başlanda, Germaniýadan Italiýa, ol ýerden hem Şweýsariýa gidýärler. Eýnşteýn Şweýsariýada

Albert Eýnşteýn we onuň üstünligi Giňişleýin oka »

Güneş energiýasy

Fizika

Güneş energiýasy häzirki günlerimizde “fotowoltaik” we “termal” diýip atlandyrylýan iki görnüşde peýdalanylýar. Güneş energiýasynyň peýdalanylyşynyň “fotowoltaik” görnüşinde günden gelýän şöhleler göni toga öwrülip öýe ýaýraýar hem-de akumilýatorlarda saklanýar. Bu sistemany biz diňe yssy güneşli ýurtlarda ulanýarys. Biziň ýurdumyzda hem bu sistemany ulanylan ýagdaýynda elektrik togy has amatly bolar. Fotowoltaik sözüniň gysgaldylan görnüşi (PW)  diýip atlandyrylýar.

Güneş energiýasy Giňişleýin oka »

Uatt Žeýms

Fizika

Uatt Žeýms (James Watt), (19.1.1736, Grinok, Şotlandiýa – 19.8.1819, Hitfild, Angliýa) – şotland oýlap tapyjysy, uniwersal bug maşynyny döreden, Londonyň korollyk jemgyýetiniň agzasy (1785). 1757-nji ýyldan Glazgo uniwersitetinde işläp, suw bugunyň häsiýetlerini öwrenýär. 1763-1764-nji ýyllarda ol T. Nýukomeniň bug maşynynyň modelini kämilleşdirmegiň üstünde işleýär. Ol 1774-nji ýylda Nýukomeniň maşynyndan 2 esse netijeli bug dwigatelini gurnaýar. Dwigateli işletmek üçin Uatt merkezden gaçýan regulýatory hem-de geçiriji mehanizm hökmünde balansir goýmak bilen walyň

Uatt Žeýms Giňişleýin oka »

Alfred Nobel we “Nobel” baýragynyň gelip çykyşy

Edebiýat, Fizika, Himiýa, Saglyk, Taryh

100 ýyldan hem köp wagtdan bäri ylymda, edebiýatda adamzat üçin peýdaly işleri bitiren adamlar Nobel baýraklary bilen sylaglanyp gelinýär. Nobel parahatçylyk baýragy halklaryň agzybirligi üçin dürli kynçylyklara garşy göreşen, goşunlary azaltmak üçin elinden gelenini eden, bu ugurda janyny gaýgyrman iş alyp baranlara berilýär. Ýöne Alfred Nobeliň we Nobel baýraklarynyň känbir aýdylmadyk we müňlerçe adamyň ölümine

Alfred Nobel we “Nobel” baýragynyň gelip çykyşy Giňişleýin oka »

Tebigatda we durmuşda elektrik hadysalary

Fizika

Demirgazyk şapagy. Tebigatda elektrik hadysalary yzygider bolup durýarlar. Ýeriň polýuslaryna ýakyn bolan ýaşaýjylar atmosferanyň ýokary gatlagynyň käte ýagtylanýandygyny görýärler. bu ýagtylanma demirgazyk şapagy diýilýär. Ol Älem giňişliginden gelýän zarýadly bölejikleriň Ýeriň atmosferasynyň ýokary gatlaryndaky bölejikler bilen özara täsiriniň netijesinde döreýär. Ýyldyrym. Ýyldyrymyň çakmagy hem tebigatda ýüze çykýan elektrik hadysalarynyň biridir. Ýyldyrymyň çakmagy iki buludyň, käte-de

Tebigatda we durmuşda elektrik hadysalary Giňişleýin oka »

Scroll to Top