Medeniýet

Gadymy senenama

Medeniýet, Täsinlikler, Terbiýe

(M. Kösäýewiň «Edebiýat taryhynyň käbir meseleleri» atly kitabyndan peýdalanyldy) Biri-biri bilen nätanyş ýaşuly adamlar duşuşanlarynda «Ýylyň näme?» diýip soraşýarlar. Ýyl adyny aňladýan bir jandaryň, haýwanyň adyny aýdansoň, olaryň ýaşulusy ýaşkiçiden saglyk-amanlyk soraşýar. Olar nädip biri-biriniň ýaşyny anyklaýarlar? Bu nähili senenama, onuň häzirkiden näme tapawudy bar? Ol hasaba müçe senenamasy (kalendar) diýilýär. Gadymy döwürlerde Gündogar halklarynda […]

Gadymy senenama Giňişleýin oka »

Germaniýada, Gollandiýada we Angliýada gaýtadan döreýiş döwrüniň medeniýeti

Medeniýet

Germaniýada Gaýtadan döreýiş medeniýeti. XV asyrda Germaniýanyň sungatynda hem Gaýtadan döreýşiň gumanistik alamatlary ýuwaş-ýuwaşdan duýlup başlaýar. Şol döwrüň görnükli nemes nakgaşy we grafikaçysy Albreht Dyurer (1471–1528) aýratyn tapawutlanypdyr. Ol Gaýtadan döreýiş zamanynda nemes sungatyny esaslandyryjy hasap edilýär. Onuň eserleri hem edil Leonardo da Winçiniňki ýaly juda ussatlyk bilen ýerine ýetirilipdir. Ol suratçy hökmünde grafika degişli

Germaniýada, Gollandiýada we Angliýada gaýtadan döreýiş döwrüniň medeniýeti Giňişleýin oka »

Ýewropada Gaýtadan döreýiş (Renessans) medeniýeti

Medeniýet

«Gaýtadan döreýiş» (Renessans) düşünjesi. Ýewropada Gaýtadan döreýiş medeniýeti XIV asyryň 40-njy ýyllaryndan – XVII asyryň başlaryna çenli döwri öz içine alýar. Gaýtadan döreýiş dürli ýurtlarda, dürli şertlerde we döwürlerde ýüze çykypdyr we ösüpdir. Bu hadysa orta asyr şäherleriniň, şäher medeniýetiniň we pul-haryt gatnaşyklarynyň ilkinji ýüze çykan ýeri bolan Italiýada kemala gelýär. Italýan şäherleriniň hysyrdyly hem-de

Ýewropada Gaýtadan döreýiş (Renessans) medeniýeti Giňişleýin oka »

Eýer

Medeniýet

Türkmen halky asyrlaryň dowamynda öz bedewine syrdaşy, gardaşy hökmünde garapdyrlar. Edil gelin-gyzlarymyza niýetlenen nepis şaýsepler ýaly, bedewler hem gymmatbaha daşlar oturdylan owadan şaýlar bilen bezelipdir. Munuň özi halkymyzda bedew atlara goýulýan sylag-sarpanyň aýdyň nyşanydyr. Bular barada hormatly Prezidentimiziň «Ahalteke bedewi — biziň buýsanjymyz we şöhratymyz», «Gadamy batly bedew», «Atda wepa-da bar, sapa-da» atly kitaplarynda hem

Eýer Giňişleýin oka »

Orta asyrlar Ýewropa medeniýeti

Medeniýet

Edebiýat. Ýewropada harby-gahrymançylykly eposlaryň giňden ýaýramagy. Orta asyrlarda ýewropa edebiýatynda harby-gahrymançylyk temasyndan ýazylan eserler giň meşhurlyga eýe bolupdyr. V–X asyrlarda halk döredijiliginde şygryýet uly orun tutupdyr. Frank jemgyýetinde halk aýdymlary we hekaýatlary, degişme we gülküli aýdymlar giňden ýaýrapdyr. Ýewropada batyr rysarlaryň edermenlikleri barada halk tarapyndan ençeme rowaýatlar we hekaýatlar döredilipdir. Gеzеndе bagşylar wе sazandalar şolaryň

Orta asyrlar Ýewropa medeniýeti Giňişleýin oka »

Musulman medeniýetiniň kemala gelmegi (dowamy)

Medeniýet

Nakgaşlyk we suratkeşlik. Musulman suratkeşlik sungatynyň esasy aýratynlyklarynyň biri, onda çeper bezeg sungaty aýratyn uly ösüşlere eýe bolupdyr. Yslam dini adamlaryň we haýwanlaryň suratlarynyň çekilmegini, heýkelleriň ýasalmagyny höweslendirmändir. Emma tebigatyň gözelliklerini şekillendirmek, binalary, kitaplary we dürli görnüşli senetçilik önümlerini owadan nagyşlar bilen bezemeklik musulman nakgaşlygyna mahsus bolupdyr. Bu ugurlarda uly ösüşler gazanylypdyr. Emma wagtyň geçmegi

Musulman medeniýetiniň kemala gelmegi (dowamy) Giňişleýin oka »

Musulman medeniýetiniň kemala gelmegi

Medeniýet

Musulman medeniýeti VII–VIII asyrlarda kemala gelip, giň gerim bilen ösüp başlaýar. Bu medeniýetiň esasyny Arabystan ýarym adasynda ýaşap geçen iň soňky pygamber Muhammet tarapyndan döredilen Yslam dini we onuň ynanç esaslaryny düzýän mukaddes Kuran kitaby goýupdyr. Özeni din bilen baglanyşykly bolandygy üçin bu medeniýet ylymda «Musulman medeniýeti» diýip atlandyrylýar. Çünki ol diňe bir araplaryň däl,

Musulman medeniýetiniň kemala gelmegi Giňişleýin oka »

Gadymy rimlileriň medeniýeti (dowamy)  

Medeniýet

Rimlileriň ylmyň ösmegine goşan goşantlary. Miladydan öňki III–I asyrlarda Rim imperiýasynyň çäkleriniň giňemegi geografiýa ylmynyň ösmegine uly täsir edipdir. Geografiýa barada latyn dilinde ýazylan ilkinji eserleriň biri Pomponiýa Mela (miladydan öňki I asyr) degişlidir. Geografiýa hem-de etnografiýa degişli köp sanly maglumatlaryÝuliý Sezaryň «Ýazgylar», numid patyşasy Ýubi II-niň işlerinden, Plininiň «Tebigatyň taryhy», Tasidiň we Ammian Marselliniň

Gadymy rimlileriň medeniýeti (dowamy)   Giňişleýin oka »

Gadymy rimlileriň medeniýeti

Medeniýet

Etrusklaryň medeniýeti. Apennin ýarym adasynyň bir bölegi bolan Etruriýada (häzirki Toskana) m.öňki I müňýyllykda gadymy etrusk taýpalary ösen siwilizasiýany döredipdirler. Ol barada grek we rim awtorlarynyň (Gerodot, Diodor, Strabon, Tit Liwiý, Uly Pliniý) ýazgylary we etrusk mazarlaryndan hem-de gonalgalaryndan tapylan arheologik tapyndylar köp maglumatlary berýär. Miladydan öňki IV asyra degişli Tarkwinidäki etrusk gonamçylygyndan tapylan freskalardaky

Gadymy rimlileriň medeniýeti Giňişleýin oka »

Heýkel ýa-da heýkeltaraşlyk sungaty

Medeniýet, Sungat

Heýkel ýa-da heýkeltaraşlyk sungaty biziň döwrümizden birnäçe asyr mundan öň ýüze çykýar. Ol üýtgeşik maddalardan estetiki bir görnüşi, duýgyny ýa-da düşünjäni suratlandyrmak üçin peýdalanylypdyr. Maddalaryň şekillendirilmegi bilen orta çykan sungat eserine heýkel diýilýär. Olar mermer (mramor), demir, bürünç we palçyk ýaly maddalardan ýasalýar. Heýkel sungaty bilen işleşýän, bir ýa-da has köp heýkel döreden adamlara heýkeltaraş

Heýkel ýa-da heýkeltaraşlyk sungaty Giňişleýin oka »

Scroll to Top